Desmond Tutu is misschien wel de bekendste als Zuid-Afrikaanse geestelijke en mensenrechtenactivist. Hij overleed op 26 december 2021 op 90-jarige leeftijd. Hoe hij zo oud is geworden? Volgens Tutu door heel zijn leven kind te blijven. En in die 90 jaren heeft hij niet stil gezeten. Op 16 oktober 1984 ontving hij de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn inspanningen in de strijd tegen apartheid. Zal hij ons ook na zijn dood blijven inspireren om niet neutraal te blijven in situaties van onrechtvaardigheid en onderdrukking?
Ik kende Jim Forest eigenlijk nog maar net, door de geweldige biografie van Dorothy Day. Het is mooi hoe de ene profeet je weer brengt bij een andere, als een soort van high-tech algoritme waar je in verzeild raakt, maar dan van inspiratie en spiritualiteit. Ook hij is een vredesactivist en een inspirerende schrijver. Door zijn boek over Dorothy Day had ik het gevoel haar zelf gekend te hebben. Hij bleek ook nog eens om de hoek te wonen van de buurt waar ik ben opgegroeid. Op 13 januari 2022 is hij overleden op 80-jarige leeftijd. Zal hij ons ook na zijn dood blijven inspireren om het goddelijke te zien in de ander en om als teken van burgerlijke ongehoorzaamheid niet toe te geven aan angst?
De Vietnamese boeddhistische monnik, vredesactivist en dichter Thich Nhat Hanh overleed iets meer dan een week later, op 22 januari 2022 op 95-jarige leeftijd. Hij was een goede vriend van Jim Forest, die ook over zijn leven een biografie heeft geschreven. Deze staat hoog op mijn veel te lange leeslijst. Thich Nhat Hanh kende ik al veel langer. Zijn gedicht ‘Noem me bij mijn echte namen’ heeft een diepe indruk op mij gemaakt. Geen ander geschreven stuk komt voor mij zo dicht bij de essentie van ons menszijn. Ook Thich Nhat Hanh heeft in zijn leven niet stil gezeten (met uitzondering van al het mediteren natuurlijk). Tijdens de oorlog in Vietnam organiseerde hij hulpacties en in de jaren zestig reisde hij naar Europa en de Verenigde Staten om te pleiten voor een wapenstilstand en vredesbesprekingen. Zal hij ons ook na zijn dood blijven inspireren om te kiezen voor de weg van compassie en vrede en om ons bewust te zijn van het hier en nu?
Verborgen profeten
Tijdens de jaren die ik heb doorgebracht in Latijns-Amerika ben ik veel verborgen profet(ess)en tegengekomen. Vaak hele simpele en nederige mensen die ondanks de moeilijke situatie van onderdrukking en onrechtvaardigheid in hun land, blijven vechten voor een betere toekomst en een betere wereld. Prachtige mensen die hoop houden en blijven glimlachen tegen beter weten in. Moedige mensen die niet bang zijn om hun stem te laten horen. Vaak met gevaar voor eigen leven zijn het beschermers van het leven. Beschermers van land en water. Beschermers van de prachtige tradities van inheemse culturen en religies. Beschermers van onze Pachamama (Moeder Aarde). Beschermers van een stukje menselijkheid, die ons soms dreigt te worden afgenomen.
Ik merk dat ik in deze onrustige tijden veel behoefte heb aan de stem van profeten en profetessen, een stem van hoop, een stem van rechtvaardigheid, een stem van vrede. Een stem die ons weer attent maakt op de aanwezigheid en het bewegen van de Ruah (Gods geest van liefde) in ons en om ons heen. Die ons helpt herinneren dat een andere manier van leven mogelijk is. Die andere manier van leven waar ik de afgelopen jaren deel van heb mogen uitmaken in verschillende landen en gemeenschappen: Taizé, Poverello, Wereldouders, de Dominicaanse missiezusters van de Rozenkrans en nu dus de Catholic Worker hier in het Noëlhuis.
Samen de weg van vrede gaan
Het is voor het eerst in zeven jaar dat ik weer in Nederland woon en ik vind het best wel spannend. Het is toch een beetje een cultuurschok, ook al ben ik hier geboren en getogen. Gelukkig is het Noëlhuis lekker internationaal, wat er voor zorgt dat ik me er al helemaal thuis voel. Eind januari ben ik ingetrokken en februari was een bezinningsmaand, dus dat was een perfecte timing. Die eerste week kreeg ik ook meteen corona. De tijd in quarantaine heb ik gebruikt om de biografie van Jim Forest te lezen over Dorothy Day, die mij nog meer heeft bevestigd in mijn keuze voor het Noëlhuis. Ik geniet erg van de gebeden samen, van het samen leven, samen zijn en het samen werken aan vrede en een rechtvaardige, groene en mooie wereld voor iedereen. Om niet alleen, maar samen met anderen, door te gaan op de weg die Desmond Tutu, Jim Forest, Thich Nhat Hanh en vele andere profeten en profetessen mogelijk hebben gemaakt.