Zelf wist ik nauwelijks beter wat ik kon verwachten. Behalve dat er al een tijd een burgeroorlog woedde, maar dat inmiddels ook vredesonderhandelingen tussen de overheid en rebellengroep FARC plaatsvonden. Met een groep van tien mensen – huidige en toekomstige studenten van de master Peace, Trauma and Religion, twee VU-professoren en twee doopsgezinde predikanten – bezochten we een reeks seminars die gegeven werd in de kerk van de Mennonieten in de hoofdstad Bogotá. Het thema was verzoening.
Verscholen in de jungle
Dat is ook wel nodig in Colombia, verzoening. Overheid en rebellengroepen zitten met elkaar om de tafel en werken aan een vredesverdrag. Maar waar gaat deze vrede over? In Bogotá spraken we met mensen van vredesorganisaties, van de overheid, maar ook met slachtoffers van het geweld. Niet iedereen hangt de vlag uit bij de huidige vredesonderhandelingen. Met name slachtoffers en mensen uit de armere gebieden hebben niet het gevoel dat ze gehoord worden of dat hun situatie beter gaat worden.
In Colombia heb ik wat naïviteit verloren. Vrede en verzoening regel je niet even via een verdrag. Tegelijkertijd heb ik nog nooit eerder mensen ontmoet die zich zo met hart en ziel voor vrede en verzoening inzetten. Voor mijn naïviteit heb ik hoop teruggekregen. Die hoop was niet aan de onderhandelingstafel te vinden, maar bij een gemeenschap verscholen in de jungle.
In het noorden van Colombia zouden we de gemeenschap van El Garzal bezoeken. Naast grote Amerikaanse shoppingmalls, kent Colombia ook dorpen zonder elektriciteit en stromend water. El Garzal is daar een voorbeeld van. Om er te komen zouden we vanuit de stad Barrancabermeja een twee uur lange boottocht ondernemen, gevolgd door een wandeling van een half uur door de jungle. Terwijl ik me vooral bezorgd maakte om ongedierte en hygiëne kregen wij enkele dagen voor ons bezoek te horen dat er gewapende mannen gesignaleerd waren rondom het dorp. Ons bezoekje moesten we skippen. Dit is de harde realiteit op het Colombiaanse platteland.
Geloofsprotest
In Barrancabermeja bezochten we de mensen van Christian Peacemaker Teams (CPT). Zij staan verschillende gemeenschappen bij in hun geweldloos verzet. Zo ook de gemeenschap van El Garzal. Dominee en dorpshoofd Salvador vertelde hoe hun gemeenschap – voortgekomen uit een aantal families – nu ruim veertig jaar op een stuk land woont. In de jaren ’80 woonde daar ook de drugsbaron Barreto. Hij verbouwde cocaïne en werkte voor de beruchte Pablo Escobar. Twee jaar lang heeft hij vastgezeten, maar na zijn vrijlating eiste hij El Garzal voor zichzelf op. En niet alleen het stuk land waar hij ooit woonde,maar het hele gebied. De gemeenschap van dominee Salvador kreeg van hem een paar maanden te tijd om te vertrekken. Van wie er nog zouden zijn bij zijn terugkeer, zouden de lichamen in de rivier belanden.
In een geseculariseerd land als Nederland is het moeilijk voor te stellen wat voor grote rol het geloof speelt in het leven van de gemeenschap van El Garzal. Na de dreigementen van Barreto ging de gemeenschap een tijd van vasten en gebed in. Een geloofsprotest, noemde Salvador het. Zijn vrouw ontving in 2004 een visioen waarin God vertelde dat ze niet bang hoefden te zijn en dat er hulp zou komen voor de gemeenschap. Onder andere CPT ondersteunt hen en vertelt hun verhaal. Alles uit het visioen is werkelijkheid geworden, vertelde Salvador.
Een paar dagen voordat er weer gewapende mannen in El Garzal gesignaleerd waren, bivakkeerden de dominee en zijn vrouw niet in het dorp. Net toen ze op het punt stonden terug te keren, kregen ze het idee dat ze dat misschien nog even moesten uitstellen. De paramilitairen zitten in eerste instantie achter Salvador aan, dus was het een wonder hoe hij ook nu weer is ontkomen. Tijdens de ontmoeting die we met hem hadden, zei hij iets dat me is bijgebleven:
Ik geloof dat meer mensen het goede ondersteunen dan het slechte.
De gemeenschap van El Garzal kiest voor de weg van verzoening en vergeving en wijst geweld radicaal af. Ik zal de ze mensen nooit vergeten en hoop het dorp zelf ooit nog te bezoeken. Ze ontvangen je graag. Vergeet niet om stroopwafels mee te nemen!
Lees meer over het werk van CPT in Colombia, met updates over onder andere de gemeenschap van El Garzal.