We willen graag groener leven, maar hoe dan? Moeten we vooral proberen om onze eigen ecologische voetafdruk te verkleinen (eco-praxis) of moeten we juist het destructieve systeem ontmantelen (eco-advocacy)? Moeten we allereerst onze relatie met de aarde herstellen (eco-spirituality)? Of ontdekken we dat het één het ander niet uitsluit, dat al deze dingen elkaar aanvullen en ieder ook de vrijheid heeft om te doen waartoe die zich geroepen voelt? Dat we elkaar kunnen aanvullen en inspireren?
Eco-anxiety
Toen ik van de zomer tijdens een stilteweek in Taizé op het bruggetje zat boven een bron, die inmiddels meer leek op een droge woestijn zonder ook maar een druppel water, kwamen de woorden van de gekruisigde Jezus in mij op: ik heb dorst. De gelijkenis is schrijnend en bijna onmisbaar. Het is onze moeder aarde die gekruisigd is. Ze heeft dorst, maar wie geeft haar te drinken? Het is niet gek dat steeds meer mensen last hebben van eco-anxiety. Gevoelens van angst, wanhoop, pijn en verdriet bij het zien en ervaren van de uitputting en verwoesting van alles waar we onlosmakelijk mee verbonden zijn en al het onrecht dat daaruit voortkomt.
Eco-grief
Joanna Macy schrijft dat we onze aarde pas kunnen liefhebben als we leren rouwen. Rouwen is een teken van geestelijke gezondheid. Maar volgens Robin Walker (van het prachtige boek Braiding Sweetgrass) is het niet genoeg om te huilen om onze verloren landschappen. We moeten onze handen in de aarde steken om onszelf weer heel te maken. “Zelfs een gebroken wereld voedt ons. Zelfs een gebroken wereld houdt ons vast en schenkt ons momenten van verwondering en vreugde. Ik kies vreugde boven wanhoop. Niet omdat ik mijn kop in het zand steek, maar omdat vreugde is wat de aarde mij dagelijks geeft en ik niet anders kan dan dit geschenk teruggeven.”
Eco-praxis
Soms worden we overvallen door gevoelens van onmacht. Dan lijkt ieder gebaar zo ontoereikend en nietsbetekenend. Wangaari Maathai vertelt ons het inspirerende verhaal van een kolibrie die met één druppel water in haar snaveltje het brandende vuur in het prachtige woud probeert te doven. Laat ons dan maar proberen die kolibrie te zijn! Of in elk geval van haar te leren en van de bomen en van het water en alle andere wezens die zoveel beter in staat lijken te zijn om te leven in balans en harmonie met alles om hen heen.
Het kan best een leuke uitdaging zijn om creatief op zoek te gaan naar die kleine nederige gebaren en daar elkaar weer mee te inspireren. Verpakkingsvrij boodschappen doen, koken met gedoneerd over-de-datum voedsel, vuilprikken met de buurt, de verwarming op 18 graden zetten terwijl we warme sloffen haken voor onze huisgenoten. Recyclen, upcyclen, gewoon cyclen.
En natuurlijk tuinieren! Volgens Thomas Berry is tuinieren een actieve participatie in de diepste mysteries van het universum. En tuinieren doen we, bij weer of geen weer. Iedere vrijdagochtend bij ons tuintje achter de kerk in Duivendrecht, met Frits, Yemi en andere enthousiaste tuinders. Iedereen kan zich hierbij aansluiten, hoe meer zielen hoe meer vreugd! Dit seizoen zijn we samen met Gerritjan een nieuwe moestuin begonnen, vijf bedden midden in het paradijs van de Chinese moestuintjes. Margriet volgt een tuincursus bij Bloei & Groei in Zuidoost, een prachtig initiatief dat vruchtbare grond creëert voor vrouwen die zichzelf, hun omgeving en hun buurt willen versterken en regelmatig moestuinmarkten organiseren. Miloš kweekt bomen. Ikzelf heb momenteel het hele kantoor en mijn slaapkamer gevuld met geplante zaadjes van biologische paprika, tomaten en Madame Jeanette-pepers. Het zijn bescheiden maar voor ons betekenisvolle bijdragen.
Eco-advocacy
Het dagelijkse leven als plek van weerstand en rebellie tegen de logica van het huidige systeem. Het is simpelweg niet genoeg om ons afval te scheiden, daarvoor is de crisis echt te groot. De meeste schade aan de aarde wordt misschien wel niet veroorzaakt door wat de gemiddelde mens doet, maar meer door wat die niet doet ofwel laat gebeuren (de zonde van omissie). Daarom voelen wij ons geroepen om af en toe met onze geprivilegieerde billen op het spoor te gaan zitten van de kolentrein of op de A12 (voor het afschaffen van de 17,5 miljard fossiele subsidies) of voor de ingang van de militaire vliegbasis Volkel of waar we de stroom van vernietiging ook maar even kunnen doorbreken om het leven weer een eerlijke kans te geven.
Eco-spiritualitity
Aarde ben je, tot aarde keer je terug. Een creatieve vertaling van Genesis 3, 19 die centraal stond in onze Aswoensdagviering/-actie en die ons wellicht kan helpen om onze relatie met de aarde te begrijpen en helen. Om de aarde weer te zien en ervaren als het levende sacrament dat het is en onszelf als onderdeel daarvan. Volgens Mirabai Starr zouden we alle spirituele oefeningen, alle rituelen, ceremonies en creatieve werken kunnen beschouwen als klokken die bedoeld zijn om ons wakker te maken uit de sluimering van ons afgescheiden zijn. En als we daar eenmaal uit ontwaken dan opent zich de mogelijkheid van een andere wereld.
We kunnen niet alleen maar doen, dan branden we op. Daarom vinden we het ook belangrijk om samen te bidden en samen stil te zijn. Om de natuur in te gaan, ons onder te dompelen in het koude water van de Gaasperplas, te wandelen naar de kerk of naar de abdij in Egmond voor onze retraite. Om te vertragen terwijl alles om ons heen alleen maar versnelt, om ons te verwonderen en dankbaar te zijn. Om mee te doen aan de maandelijkse online vieringen van Christian Climate Action of om samen met CCA de schepping te vieren op plekken waar de schepping wordt vernietigd, zoals bijvoorbeeld op Schiphol. Om Wild Church-vieringen te doen met volle maan en ecofeministische cirkels rond het vuur in de tuin. Om een leesgroepje te organiseren over de encycliek Laudato Si’ waarin we spreken over hoe alles met elkaar verbonden is, om filmavonden te houden over een man die een boom plant. Activiteiten waar iedereen voor is uitgenodigd. Zodat we samen telkens weer opnieuw mogen ontdekken dat wij mensen niet bovenaan staan, maar uit genade leven en in relatie met alles om ons heen onderdeel mogen zijn van het grote mysterie van het leven.
Wilt u meer informatie over de Wild Church-vieringen, ecofeministische cirkels of andere groene activiteiten, stuur dan een mailtje naar noelhuis@antenna.nl