Kunnen we ons voorstellen hoe ons dagelijks leven eruit zou zien zonder verblijfsstatus? Nee! Alles is verbonden met een legale status, van geboorte tot dood, inclusief alle rechten en plichten. Wie zich buiten dit kader bevindt zal dagelijks de weigering van rechten en behoeften ondervinden. Mijn intentie met dit korte artikel is niet het uitleggen van de moeilijkheden van ongedocumenteerde mensen in het algemeen, maar de verschillende identiteiten binnen een mens te duiden en hoe dit hen moeilijkheden kan opleveren.
Overal en van alle tijden
Het leven van een migrant is moeilijke en vergt grote veerkracht. De aanwezigheid van ongedocumenteerde migranten in welk land dan ook is geen uniek fenomeen, het komt overal voor in alle periodes. Veelal zijn deze mensen uiterst kwetsbaar voor verschillende vormen van uitbuiting en worden hun rechten ontkent. Binnen deze groep vormen vrouwen een extra kwetsbare groep die soms ook nog op basis van hun afkomst en religie meer uitdagingen moeten trotseren.
Verplaats je eens in de positie van een vrouw, net vertrokken uit haar ouderlijk huis, op een lange reis op zoek naar veiligheid of wat dan ook – om ongedocumenteerd op een voor haar onbekende plek terecht te komen.
Identiteiten en discriminatie
Als we het willen zien, ontdekken we dat iedereen zijn eigen verhaal heeft, met name migranten. Sommigen vertellen ons over hoe het is om zwart, oud, gehandicapt of vrouw te zijn. Sommigen hebben al deze identiteiten en ondergaan discriminatie op al deze vlakken. De last voor deze groep is onvoorstelbaar en nog erger wanneer de persoon ongedocumenteerd is.
Het is relevant om de moeilijkheden van deze vrouwen te zien met inachtneming van al haar identiteiten, om de benardheid van haar leven ten volle te begrijpen. Om in haar basisbehoeften te voorzien moet ze werken. Zal ze eerlijk worden behandeld in een wereld waar de nadruk ligt op legaliteit boven menselijkheid? Ze kan haar recht op een eerlijke beloning voor werk en bescherming tegen uitbuiting niet doen gelden. Ze doet alles om maar in haar basisbehoeften te voorzien. En terwijl ze de uitkomst voorziet, verzucht ze: “Let it be, it will pass.”
Kwetsbaar lichaam
In haar leven is geweld, in wat voor vorm dan ook, onafwendbaar. Haar lichaam is daarin het meest kwetsbaar. Kan ze aangifte doen als dit is gebeurd? Zal ze voldoende medische en emotionele hulp ontvangen? Nee, ze zal hetgeen gebeurde uit angst voor deportatie voor zichzelf houden, met verslechtering van haar fysieke en emotionele welzijn als gevolg.
De reden voor haar stilte is helder: ze is ongedocumenteerd. Het woord ‘ongedocumenteerd’ spreekt boekdelen. Ondanks dat het leven in Nederland toegang geeft tot basisrechten, inclusief medische hulp, moeten wij vrouwen alsnog veel doen om onze behoeften kenbaar te maken. Als we onze ogen niet open doen voor de vele ongedocumenteerde vrouwen die pal naast ons leven en ons niet met passie inzetten voor hun zaak kan er geen sprake zijn van gelijkheid en recht.
Op dit moment is het belangrijk om hen te horen en hun verhalen te vertellen, verhalen over de uitbuiting en de kwetsbaarheid voor (seksueel) geweld. Hun overlevingsreizen moeten zichtbaar worden gemaakt om bewustzijn en compassie te laten groeien.
Aristoteles zei eens: “De wet is rede, vrij van passie”. Als de wet legaliteit geeft op basis van de ratio, blijft de passie daar kennelijk buiten als we de humaniteit buiten beschouwing laten. Het is daarom belangrijk te zeggen: “Ja, daar is ze, een vrouw wier leven extra compassie verdient.”