Als Catholic Workers en bovenal broers en zussen van de menselijke familie betreuren we alle geweld. We gruwen van het geweld dat het Russische leger in Oekraïne pleegt en dat in naam van het christendom wordt gelegitimeerd door het Kremlin. Ons hart gaat uit naar de vele slachtoffers van deze inval. We realiseren ons dat we vanuit een comfortabele positie schrijven, en onszelf niet kennen in een situatie van oorlog.
We realiseren ons ook dat we geen buitenstaanders zijn in deze oorlog, die een voorgeschiedenis heeft waarin het Westen en de NAVO ook een rol spelen. Zo zijn we ook geen buitenstaanders bij zovele andere oorlogen die op dit moment gevoerd worden. We denken bijvoorbeeld aan Jemen, waar een ernstige hongersnood heerst door een conflict waarin Saoedi Arabië een belangrijke rol speelt. Saoedi Arabië, waar wij via onze afname van olie mee verbonden zijn.
Jezus leert ons naar de balk in ons eigen oog te kijken. Daarom spreken we uit dat we berouw hebben van ons aandeel in deze oorlog; vanwege onze honger naar fossiele brandstoffen die het ons belet om handel met Rusland te stoppen zonder zelf daar iets van te voelen; onze hang naar controle en invloed als EU en NAVO; het gemak waarmee we oorlogsretoriek overnemen en eenzijdige analyses aannemen; onze op winst beluste wapenindustrie die gewapende conflicten constant nodig heeft en voedt; en ons onvermogen elk medemens als familie te zien.
Thich Nhat Hanh, de Vietnamese boeddhistische monnik die zocht naar vrede in tijden van oorlog, zei het met deze woorden: “Alleen op onbekenden kunnen we schieten. We zijn pas werkelijk in staat tot verzoening als we met mededogen naar een situatie kunnen kijken. Dat vermogen krijgen we als we duidelijk gaan zien dat we onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, dat we ‘inter-zijn’. (…) In onze tijd zijn alle landen bij elke oorlog betrokken. Het lot van elk land is verbonden met dat van alle andere landen. (…) We kunnen alleen een eind aan het gevaar maken door tegen de anderen te zeggen: ‘Ik ben je broer.’ ‘Ik ben je zus.’ We zijn allemaal mensen en ons leven is één.”
We willen ons leven vanuit de Bergrede vormgeven. Dat brengt ons in ongemakkelijke posities, want Jezus bevraagt continu de status quo en de positie van de machtigen. Hij reageert steeds met onverwachte, creatieve en radicaal liefhebbende houdingen op geweld en onderdrukking. Hoe geven we daar in deze tijd en plaats uiting aan?
We proberen waar kan geweldloze vredesinitiatieven in beide landen en in ons eigen land te ondersteunen en gaan door met acties tegen kernwapens en wapenhandel. Wij zijn dankbaar voor de mensen die bewust in Oekraïne blijven, niet om te vechten maar om hen te helpen die niet weg kunnen, zoals mensen van Sant’Egidio dat doen. Wij zijn dankbaar voor hen die weigeren hun medemens geweld aan te doen. Voor hen die zoeken naar mogelijkheden om mensen te verenigen en te verzoenen, zoals de Oekraïense Pacifistische Beweging. Voor mensen die met creativiteit geweldloze wegen naar vrede zoeken. Deze uitingen van liefde zullen niet zonder vruchten blijven.
We putten ook hoop uit de tegengeluiden uit Rusland, die de inval van Oekraïne scherp afkeuren. Zo is er de verklaring die door een aantal Russisch-Orthodoxen is opgesteld. Hierin nemen ze afstand van het idee van een christelijk Rusland dat een heilige oorlog voert tegen het seculiere Westen. Ook verwijzen zij naar Mattheüs 5: “We kunnen geen vrede kennen tótdat we onze vijanden liefhebben. Zo bezien is het voeren van oorlog de ultieme mislukking van Christus’ wet van liefde.”
Dorothy Day verwoordde het als volgt:
“Ik kan niet anders schrijven dan dit: tenzij wij de wapens van de geest gebruiken, onszelf verloochenen en ons kruis opnemen en Jezus volgen, met Hem sterven en met Hem opstaan, zullen de mensen doorgaan met vechten, en vaak vanuit de hoogste motieven, in de overtuiging dat zij verdedigingsoorlogen voeren voor gerechtigheid en uit zelfverdediging tegen huidige of toekomstige agressie.”
Als volgelingen van Jezus worden we opgeroepen om kwaad niet met kwaad te bestrijden maar met liefde te beantwoorden. Daarom bidden we:
Liefdevolle Schepper,
U die al wat leeft ruimte geeft en met elkaar verbonden heeft in uw liefde
vergeef ons voor onze zoveelste mislukking om in vrede samen te leven
vergeef ons het geweld dat we onze broers en zussen aandoen
vergeef ons het geweld dat we onze moeder Aarde aandoen
vergeef ons het geweld dat we onszelf aandoen
wees bij hen die zich in situaties van onderdrukking en geweld bevinden
bij hen die geen andere weg zien dan te vechten
bij hen die zijn gevlucht of geen kant op kunnen en alles kwijt zijn
wees bij hen die op posities van macht en invloed staan
en geef hen en ons allen de moed om de weg van vrede te gaan
om bij elke ademhaling, elke stap te kiezen
voor verzoening, met alles en allen om ons heen
voor creativiteit en dialoog in plaats van de verwoesting van geweld
voor liefde, die zich niet angstig vastklampt maar vrij laat en ruimte geeft
voor moed om de ander in de ogen te kijken
zodat we in de ander onszelf en Christus mogen herkennen.
Amen