Haarpassie
Als ik Lucy vraag iets over zichzelf en haar leven in Zimbabwe te vertellen, noemt zij meteen dat ze een hardwerkende vrouw was. Ze kocht en verkocht spullen, zoals kleding. Maar ze werkte vooral als kapster. Lucy vertelt: “Ik heb nooit een officiële opleiding gedaan, maar ben getraind door een mentor. Ik kan alle typen haar doen. Dat is echt mijn passie. Het maakt mij blij. Als ik iemands haar doe, voel ik me het meest op mijn gemak.” In Amsterdam heeft Lucy nu een schoonmaakbaantje, maar gelukkig ook wel eens een opdracht om iemands haar te doen. “Op andere dagen ga ik soms naar buiten, gewoon om er uit te zijn. Als ik in huis blijf en niets te doen heb word ik heel gestrest. Soms ga ik als een verloren schaap gewoon op en neer naar het Centraal Station.”
Toen Lucy net in het Noëlhuis woonde, stond zij eens met haar vriendin een plan uit te dokteren om de eenden die tegenover het huis wonen op te eten. Ze wilden als het donker werd naar hun slaapplek gaan met een stuk plastic en er één vangen om te roosteren. “We wisten niet dat het niet toegestaan was. Ons land heeft een hele lekkere keuken. We eten ook veel dingen die mensen grappig vinden, zoals rupsen. En we roosteren grote vette mieren en vliegende termieten. Dat is allemaal 100% organic en 100% gezond!”
Familie
Vanwege politieke redenen is Lucy naar Nederland gekomen. Na twee weken detentie, een periode in een asielzoekerscentrum en een tijdje in een opvang in Utrecht, kwam ze in maart in het Noëlhuis terecht. Lucy begint enthousiast te vertellen over het huis: “We wonen hier samen als een familie. We komen van verschillende culturen en hebben verschillende persoonlijkheden, maar we leven samen, en dat kan gewoon! Ik vind het ook mooi dat er geen segregatie is op basis van kleur. Het feit dat we koken en eten als een familie maakt dat ik mij thuis voel, en ook dat we leren omgaan met mensen die van ons verschillen. Eerst vond ik het niet fijn om andermans kookkunsten te eten, maar nu ben ik er aan gewend. Ik ben altijd in Zimbabwe geweest. Ik ben nooit met mensen van verschillende culturen omgegaan. Pas nu leer ik die interactie. Het is goed om verschillende mensen te ontmoeten en met hen te leren communiceren.”
Cultuurverschillen
Maar niet alles went even snel. Lucy vertelt dat haar in Nederland grote verschillen zijn opgevallen in vergelijking met haar eigen cultuur. “In mijn land is het bijvoorbeeld heel zeldzaam om iemand bij zijn of haar naam te noemen. Een ouder persoon, van mijn ouders leeftijd noem ik ‘papa’ of ‘mama’ of ‘tante’. Jongere mensen die je kent, noem je gewoon ‘zuster’ of ‘broer’. Het laat zien dat we elkaar zien als één familie. Het is me ook opgevallen dat mensen in Nederland elkaar in de ogen kijken als ze met elkaar praten. In mijn land is dat niet gebruikelijk. Het zou ontzettend respectloos zijn om bijvoorbeeld mijn baas of een ouder persoon in de ogen te kijken. Hier denken mensen dat je liegt als je ze niet aankijkt. Dat is verwarrend. Ik ben nog aan het leren hoe dat werkt hier.”
“Beleefdheid werkt anders. Als Nederlanders vragen of je mee komt eten, dan vragen ze dat maar één keer, ook als die ander verlegen is en uit beleefdheid ‘nee’ zegt. In onze cultuur blijven we iemand overhalen om mee te eten, want we weten dat mensen dat nodig hebben. Dat werkt ook zo bij conflicten. Als ik denk dat ik iets gedaan heb wat jij niet leuk vond, dan kom ik naar je toe om te vragen of ik je beledigd heb, of die persoon ergens mee zit. Je blijft het vragen, want soms is ‘oké’ niet ‘oké’. Uiteindelijk zal de persoon open worden en vertellen wat hem dwars zit. Ik heb gemerkt dat je dat niet doet hier. Als de persoon zegt, ‘nee, het is oké’, dan is het klaar. Dat voelt voor mij dan als onbeleefdheid, als iemand niet zijn best doet om door te vragen.”
Botsingen
Lucy geeft een aantal voorbeelden van incidenten waar die cultuurverschillen voor een clash zorgden tijdens haar maanden in het Noëlhuis. Het is leerzaam daarover te praten. Soms realiseren we niet dat onze verwachtingen, omgangsvormen en manier van communicatie zo anders zijn, dat we elkaar zonder het te weten pijn doen. Lucy kan dit duidelijk uitleggen, waardoor ik haar perspectief goed begrijp. Maar waarschijnlijk hebben wij Nederlandse Noëlhuizers het vaak niet eens door als huisgenoten zich onbegrepen of verkeerd behandeld voelen vanwege een cultuurverschil.
Afgelopen jaar hadden we Sarah Lanier op bezoek, die een praktisch boek schreef over cultuurverschillen en een avond leidde over het verschil tussen ‘koude’ en ‘warme’ culturen. De relatiegerichtheid in warme culturen versus de taakgerichtheid in koude culturen kwam hier onder andere naar voren, net als de indirecte versus directe manier van communicatie. Dit komt ook terug in de verhalen van Lucy. “Als ik binnen mijn cultuur iets wil zeggen wat jou zal beledigen, heb ik een beleefde manier om dat te zeggen. Ik zeg het op een manier die minder direct pijn doet, maar als je erover nadenkt zul je toch begrijpen wat ik bedoelde te zeggen. In Nederland vind ik mensen soms echt onbeleefd, zo direct confronterend. Dan voel ik me beledigd.”
Dromen
Ik vraag Lucy naar haar dromen. Ze vertelt: “Als God mij zegent met een verblijfsvergunning in Nederland, dan zou ik heel graag een beautysalon willen hebben. Maar ik wil dan ook gratis mensen onderwijzen die in nood zijn. Ik zou graag mensen gaan helpen die in dezelfde situatie zitten als ik nu, mensen die geen onderdak hebben. Hen helpen onderdak te vinden. Ik kan nu ook al mijn vriendin helpen omdat ik hier woon, zij logeert vaak hier. Ik ben iemand die mensen in haar hart heeft. Ik vind het leuk om mensen te helpen, ook al heb ik zelf weinig. Ik geloof in delen.”